Wijze woorden

Wat was ik blij met de column van Saskia Noort in het AD afgelopen week. Aanleiding was de breuk tussen Marco en Leontien. Een van de weinige Nederlandse ‘society koppels’ van wie het huwelijk al jarenlang stand hield. En toch, nu ook zij. Kennelijk is dat van grote betekenis voor onze samenleving: zelfs het NOS journaal berichtte er over. Persoonlijk vind ik het vooral een privé aangelegenheid.

Of Noort’s veronderstelling dat het huwelijk tot de dood ons scheidt een uitstervend fenomeen is klopt zal de tijd leren. Vooral de laatste twee zinnen uit haar column waren mij uit het hart gegrepen: “Goed uit elkaar gaan, dat is pas een prestatie waarin slechts weinigen slagen. En daar, in het loslaten van elkaar, wordt pas zichtbaar hoeveel liefde en respect er gedurende het huwelijk geweest is.”

Hiermee slaat Noort de spijker op zijn kop. En we hebben het er te weinig over. Terwijl de realiteit is dat veel mensen in hun leven te maken krijgen met de beëindiging van een langdurige relatie. In dat proces ligt het accent vaak op terug- of vooruitkijken en weinig op het omgaan met de situatie in het heden. Die uiterst onprettige gevoelens die gepaard gaan met een relatiebreuk vermijdt iedereen het liefst.

In mijn werk als familiemediator worstel ik daar ook mee. Het klopt, ik ben geen therapeut en mediation is echt iets anders dan therapie. Tegelijkertijd weten we allemaal dat een scheiding in bijna alle gevallen psychische impact heeft, zowel op het stel zelf als op de betrokken kinderen (en dan laat ik de rest van de familie nog even buiten beschouwing). Een systeem valt uit elkaar. Er is chaos, onzekerheid, paniek, woede. Niemand kiest voor zo’n toestand. Je hebt er maar mee te dealen. En het moet erover gaan in mediation. Soms is een sessie voldoende, maar in heel veel gevallen kost het meer tijd en inspanning, zowel voor betrokkenen als de mediator.

Mediation is primair gericht op herstel. Herstel van communicatie, herstel van contact, herstel van vertrouwen, van (eigen)waarde en (zelf)respect. Herstel van de relatie. Niet in de zin van verzoening (hoewel dat een resultaat zou kunnen zijn) maar met als doel om los te kunnen laten. Bewust, met zorg en aandacht voor jezelf, voor elkaar en vooral voor de kinderen.

Pas als je kunt loslaten kan je ook opnieuw beginnen.

Ik realiseer me dat het behoorlijk weeïg klinkt. Maar het is geen kattenpis, dat proces van loslaten. Het gaat er soms heftig aan toe in die periode. Als mediator bewaak ik – samen met cliënten – dan de grenzen. En elk koppel bepaalt uiteindelijk zelf hoe ver ze gaan in het realiseren van een zekere mate van herstel. Wat zij (van elkaar) nodig hebben om de relatie te kunnen afsluiten en wat zij met elkaar afspreken over de toekomst, waar ze vaak nog een belangrijke, gezamenlijke rol hebben als ouders van hun kind(eren).

Bezien vanuit het idee van doelmatigheid en efficiency van mediation (de meeste mensen kiezen voor mediation omdat het goedkoper en sneller is dan een juridische procedure) is de ruimte voor het voeren van dit soort gesprekken beperkt. Althans dat is de veronderstelling. Ik denk echter dat we als professionals juist veel winst kunnen behalen door ons meer te richten op dat herstel. Als er sprake is van herstel dan zal het vervolg van de mediation veel soepeler verlopen. Door de nadruk te blijven leggen op de snelheid en het kostenbesparend element missen we wat mij betreft de essentie.

Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om mensen die ervoor kiezen om in mediation hun echtscheiding af te wikkelen te wijzen op het belang van herstel. En hen te vertellen dat als dát niet goed gebeurt, de kans groot is dat het mediationproces langer duurt en moeizamer zal verlopen. Of dat het op de langere termijn voor teleurstellingen en onvrede kan zorgen omdat gemaakte afspraken niet duurzaam blijken.

Ik pleit daarom voor een prominentere rol voor zulke herstelgesprekken, bij uitstek bij scheidingsmediations. Dat is wat het werk van de mediator onderscheidend en effectief maakt. Laten we ons profileren als specialisten in herstel, niet als een quick fix en alternatief voor een juridische procedure. Het is primair onze taak om cliënten zorgvuldig naar een nieuw evenwicht te loodsen, zonder dat daarbij onnodige of onherstelbare schade wordt veroorzaakt. Dat is pas een prestatie.

Dank, Saskia, voor deze wijze woorden.