Ouders gaan tot het uiterste in ‘Jusqu’a la garde’
Onthutsend, hartverscheurend, onbegrijpelijk. Het zijn de eerste woorden die bij me opkomen na het zien van de franse film ‘Jusqu’a la garde’. De film, het regiedebuut van Xavier Legrand, dateert uit 2017 en werd onlangs door de Belgische televisie uitgezonden. Onderwerp is de volledig uit de hand gelopen scheiding van Antoine en Miriam. De film won verschillende prijzen en werd in de pers alom geloofd (bekijk hier de trailer).
De film begint als beide ouders – geflankeerd door hun advocaten – door de rechter bevraagd worden over de omgangsregeling met zoon Julien (11). Waarom wil Miriam dat Antoine uit de buurt van de kinderen blijft? Julien heeft de rechter in een brief laten weten dat hij zijn vader niet meer wil zien. Dochter Josephine wordt binnenkort achttien en bepaalt zelf wat ze wil. Zij is helemaal klaar met haar ouders en maakt in de film plannen om zodra ze de kans krijgt met haar vriendje weg te lopen. Julien kan geen kant op. Hij is overgeleverd aan de beslissing van de rechter.
Voor de kijker is het niet makkelijk om op basis van de beginscènes op de stoel van de rechter plaats te nemen. Wat maken we van de pleidooien van beide advocaten? Is hier sprake van demonisering van de vader? Of heeft moeder goede redenen om de kinderen te willen beschermen tegen hun – volgens haar gewelddadige – vader? Hoe neem je als rechter, na het stellen van een aantal vragen en de ouders diep in de ogen te hebben gekeken, een gefundeerde beslissing die potentieel verstrekkende gevolgen kan hebben? En wat betekent dat besluit vervolgens voor de levens van elk van de gezinsleden?
Als kijker volgen we de effecten van het besluit voor Julien, een door emoties en loyaliteitsconflict heen en weer geslingerd jochie dat feitelijk niets te vertellen heeft en zich moet voegen naar het besluit van de rechter. Het is ontluisterend om te zien hoe hij ook daarna voortdurend inzet wordt in de strijd die ouders (en grootouders) met elkaar leveren.
Het hyperrealistische spel van alle acteurs maakt dat de film onder je huid kruipt. Zonder iets weg te geven van het verdere verloop kan ik wel verklappen dat de laatste vijftien minuten huiveringwekkend zijn.
Ik keek de film omdat ik van film houd, en natuurlijk ook omdat ik beroepsmatig regelmatig te maken heb met flink ge-escaleerde conflicten tussen ouders in scheiding, waar ook minderjarige kinderen bij betrokken zijn. Het is telkens een enorme uitdaging om twee diep in elkaar teleurgestelde, gekrenkte, door verdriet en woede verteerde mensen te bewegen bewust te breken met het destructieve patroon dat hen klem houdt in het conflict. En ze te laten inzien dat de strijd die ze voeren geen strijd is die ze tegen elkaar zouden moeten voeren. Ze zouden er beter aan doen zich te verzetten tegen die ingesleten patronen die zich, vaak over een periode van vele jaren, tussen hen hebben ontwikkeld. Het zijn de patronen die het conflict in stand houden.
Soms zijn de patronen van dusdanige aard dat het niet meer lukt om een alternatieve route te vinden waarop je elkaar als ouders weer kunt vinden en samen kan zoeken naar wat het beste, fijnste, veiligste voor je kind(eren) is in deze moeilijke periode.
Dan is er de rechter die een beslissing zal moeten nemen die gebaseerd is op jarenlange studie, die vervolgens getoetst wordt aan de wet en op een korte ontmoeting met beide ouders. Dat is ongelooflijk moeilijk en er rust dan ook een enorme verantwoordelijkheid op de schouders van zowel de advocaten die de ouders bij staan en hun zaak moeten bepleiten als op de schouders van de rechter die een uitspraak doet waar ouders zich aan moeten houden. En waar een kind feitelijk aan wordt onderworpen.
Ouders, laat het niet zover komen.
Als er geen situatie is die rechtvaardigt dat je de beslissing in handen van een derde legt dan roep ik jullie op: grijp jezelf bij de kladden, sta op, neem je verantwoordelijkheid en wees volwassen. Jullie vonden jezelf indertijd toch ook volwassen genoeg om samen kinderen groot te brengen?
Investeer dan nu in het herstellen van jullie communicatie en het onderlinge vertrouwen. Ruim de zooi op die tussen jullie in ligt, kies bewust voor het gezamenlijke ouderschap en geef elkaar de ruimte daar op eigen wijze vorm aan te geven. Ga het gesprek met elkaar aan, herstel de verbinding. En laat je daarin als dat nodig is bijstaan door een professionele, op herstelgerichte mediator. Geef jezelf die kans, en vooral: gun je kind(eren) hun beide ouders. Ze hebben er recht op.