Mediation: de koninklijke weg

Een uit de hand gelopen burenruzie die eindigt in een stevige knokpartij. Er is schade en de angst bij betrokkenen zit er goed in. Naar de politie, aangifte doen, is dan de logische reflex. Dat is hoe ons rechtssysteem werkt. De behoefte om het onrecht aan de kaak te stellen en genoegdoening te willen is menselijk en begrijpelijk. En wat moet je anders? Met die buurman valt écht niet te praten. Of toch wel?

Wat was ik blij met het artikel “We kunnen er toch over praten?” van Paul Vugts, afgelopen zaterdag in het Parool. Een helder stuk over de kracht van mediation. Het is belangrijk én nodig dat er meer en betere informatie gegeven wordt over mediation. Het stuk van Vugts draagt daar aan bij.

Wat is mediation?

Mediation is een vertrouwelijk en gestructureerd proces waarbij de betrokkenen, met hulp van een of meer mediators, vrijwillig en autonoom een oplossing voor hun conflict zoeken die door hen allen kan worden gedragen.

Het mediationvak is ontstaan vanuit de wens om gerechtelijke procedures te voorkomen of alsnog buitengerechtelijk op te lossen. Om mensen te stimuleren zelf hun probleem op te lossen. Want dat, zo is inmiddels wel genoegzaam duidelijk, is wat de meeste mensen het liefst willen. Om mensen in conflict ertoe te bewegen om tot de kern te komen van waar het hen écht om gaat, is kennis over menselijke relaties en communicatie essentieel. Dat is voor de ‘oorspronkelijke’ mediator het grondbeginsel van waaruit hij zijn cliënten benadert.

Mediation onderscheidt zich van andere vormen van conflicthantering omdat betrokkenen zelf – in gesprek – bepalen hoe zij hun conflict willen oplossen. Want veel vaker dan ‘hun recht halen’ willen mensen in conflict erkenning en herstel. En die mogelijkheid biedt mediation. Mediation richt zich primair op herstel: herstel van communicatie, herstel van relatie. Mediation biedt een veilige, vertrouwelijke omgeving met ruimte voor ieders verhaal. Mediation biedt een plek waar ‘sorry’ gehoord kan worden als een oprechte uiting van begrip en empathie voor de ander, en niet als omfloerste bekentenis. In mediation is ruimte voor het maken van voor betrokkenen passende afspraken. Waardoor genoegdoening ook écht herstel kan betekenen en voldoening schenkt. Omdat betrokkenen zich gehoord en gezien hebben gevoeld.

De mediator schept ruimte voor het maken van rechtvaardige afspraken. Wat cliënten rechtvaardig vinden beslissen ze gezamenlijk, met de wet als overkoepelend kader en de mediator als neutrale gids.

Daarmee is mediation de koninklijke weg. Dat mag wat pretentieus klinken, het betekent niet meer dan ‘geen zijpaden inslaan, de gebruikelijkste weg nemen’. Met als bijbetekenis ‘iets in alle openheid, op een eerlijke en efficiënte manier aanpakken, zelfs als dat strategisch gezien niet het handigst is’. En precies dat is de kern mediation. Mensen willen (en hoeven) niet altijd waar ze volgens de wet ‘recht’ op hebben. Mensen kunnen zelf tot afspraken komen die zij rechtvaardig vinden. Daarmee worden mensen op eigen benen gezet.

Is mediation dé weg?

Misschien klinkt het nu alsof alle conflicten in mediation opgelost kunnen of zelfs moeten worden. Dat is zeker niet wat ik bepleit. Niet alle conflicten zijn geschikt of lenen zich voor mediation. Waar ik, en veel mediators met mij, voor pleiten is om de mediator veel meer en veel vaker in te zetten als ‘hefboom’ om (dreigende) conflicten op een toegankelijke, menselijke en ongedwongen manier te bespreken en te beëindigen.

Mediation is zeker niet voor iedereen en voor elk conflict dé oplossing. Maar het gros van de mensen kent de formele wegen die ons rechtssysteem biedt inmiddels wel.

Het is tijd dat mediation het podium krijgt dat het verdient!